FROM NO MONEY TO MO’ MONEY – Κεφάλαιο 14ο

THE BLUES

03.04.2011

Είδα σήμερα ένα ντοκιμαντέρ για το μεγάλο, συγχωρεμένο Gary Moore. Ακολούθησε την πυξίδα της μουσικής του και κατέληξε στα Blues. Μετά αγόρασα στα iTunes, γιατί μόλις κυκλοφόρησε ψηφιακά το Απλά Ζωή, ένα από τα πρώτα albums που άκουγα μικρός, τότε από βινύλιο του πατέρα μου, το Best Of The Animals. Mου θύμισε από πόσο νωρίς ήταν η μαύρη μουσική στη ζωή μου. Πάντα νόμιζα ότι η αγάπη μου για τα blues προερχόταν από την τυχαία ανακάλυψη της κασέτας του John Lee Hooker, της μητέρας μου. Αλλά ακούγοντας το Best Of The Animals συνειδητοποιώ ότι πήρα πολύ μεγαλύτερη δόση μαύρης μουσικής στην παιδική μου ηλικία απ’ ότι νόμιζα, ακόμα κι αν ήταν από λευκούς βρετανούς που την επανασυσκεύαζαν για ένα λευκό, ευρωπαϊκό ακροατήριο. Πώς να μη γουστάρω το γρέζι στη φωνή, την παραμόρφωση στην κιθάρα, το πιάνο, το Hammond, την blues κλίμακα, το soul – την ψυχή – στο τραγούδι; Πώς να μη θέλω ένταση και πόνο στην ερμηνεία; Πώς να μην εκνευρίζομαι με την πλειοψηφία του ελληνικού ραδιοφώνου που μεταλλάχτηκε από playlist σκυλ-άδικων σε ακατάπαυστη λούπα γλυκανάλατων ημι-urban beat-ακίων για μπερδεμένους hipsters; Πώς να μην καταλήξω στο σύγχρονο blues της γενιάς μου – το hip-hop; Δε θα φτιάξω τίποτα, ποτέ, που δεν εννοώ από την καρδιά μου. Θα αλλάξουμε και το ραδιόφωνο, και τη βιομηχανία, μένοντας σκληροκέφαλοι στην ειλικρίνια του υλικού μας. Και όταν πω “ok, το έκανα αυτό” θα παραιτηθώ από τη βιομηχανία και θα παίζω blues πλήχτρα σε κάποιο μπαράκι του νότου της Αμερικής… με καλό bourbon, φυσαρμόνικα και πιστό κοινό.

FROM NO MONEY TO MO’ MONEY – Κεφάλαιο 13ο

ΓΙΟΥΡΟΤΑΜΠΕΛΕΣ

02.04.2011

Το προηγούμενο κεφάλαιο γράφτηκε κι αυτό σε πτήση, από την Αθήνα στο Λονδίνο. Αυτή τη φορά την πτήση κάλυπτε η ίδια η Aegean, ως χορηγός της ΕΡΤ, κι εγώ βρέθηκα στην Αθήνα για τις προωθητικές ανάγκες του τραγουδιού Watch My Dance, το τραγούδι που θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Eurovision του 2011.

Αλλά πως βρέθηκα εγώ σε κομμάτι της Eurovision; Είναι η ερώτηση που απαντάω στη μεγαλύτερη συχνότητα απ’ όλες στους δημοσιογράφους από την ημέρα του ελληνικού τελικού. Την απαντάω από την ημέρα που ο Γιάννης Χριστοδουλόπουλος μου έπαιξε τη μαγική αυτή σύνθεση από το Skype και στον εαυτό μου. Και έχοντας 3 μέρες στο Λονδίνο πριν την αρχή των ευρωπαϊκών συναυλιών για το κομμάτι, την απαντάω και σε αυτό το ημερολόγιο – και η απάντηση παραμένει η ίδια…

Η σύνθεση με άγγιξε στην ψυχή, ο συνδυασμός με τους στίχους με ανατρίχιασε – οι μοναδικές ενδείξεις ενός αληθινά καλού τραγουδιού για εμένα. Και εκείνη τη στιγμή είπα στο Γιάννη “το τραγούδι γαμάει!” και ήξερα ότι ήθελα να πάρω μέρος και να ερμηνεύσω το rap. Ακόμα κι αν ήταν για τη Eurovision, ένοιωθα ότι δεν ήταν ένα Eurovision κομμάτι. Ήταν κάτι μεγαλύτερο κι αληθινότερο, και είναι η ουσία των πραγμάτων που μετράει, όχι οι ταμπέλες. Έπιασα τον εαυτό μου να κάνω αυτό το διάλογο με τη συνείδησή μου. Ήξερα τα σχόλια που θα άκουγα από τη σκηνή μου και απ’ όλους τους εναλλακτικούς. Ήξερα το στίγμα που κουβαλάει ο θεσμός και παρόλη την προώθηση που μπορεί να σου δημιουργήσει, πόσο γρήγορα μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. Αλλά γνώριζα τι μου είχε πει η μουσική μου συνείδηση και αυτή έχει υπάρξει πάντα η πυξίδα, πέρα από θεσμούς και ταμπέλες. Αν κάτι μου μιλάει στην καρδιά, θα ήμουν υποκριτής να μην το κάνω βάσει ταμπέλας. Και το οξύμορο σ’ αυτή την περίπτωση είναι ότι πάλι ακολούθησα τη μουσική, ενώ στους κυνικούς θα φανεί σαν εμπορική απόφαση. “Όπου Με Πάει Η Μουσική” ένα από τα αγαπημένα μου τραγούδια στο album Aneli3h κι ο στίχος πάλι αντηχεί την πραγματικότητα. Όπως και το “πολέμα το σύστημα μέσα από το σύστημα” που είχα πει κάποτε στον “Άλλο Μπάμπη”, σ’ ένα από τα πρώτα κομμάτια που έγραψα σαν Stereo Mike. Τώρα, μ’ ένα κοινωνικό λοιπόν κομμάτι σ΄ ένα διεθνή διαγωνισμό που πολλοί περιγράφουν σαν εμπορικό πανηγύρι, μένω συστηματικός στο μανιφέστο μου, κι αν οι σκληροπυρηνικοί κρίνουν τις κινήσεις μου, δεν έχουν τίποτα ουσιαστικό να πουν για το υλικό μου, τη μουσική και τους στίχους που πάντοτε πρεσβεύω.

ANELI3H VS. EUROVISION

Βέβαια τα πράγματα ποτέ δεν είναι μονόπλευρα και η μεταβλητή της Eurovision σίγουρα επηρεάζει την κυκλοφορία της Ανέλιξης με τρόπους που μόνο στο χρόνο θα γίνουν γνωστοί.

Όταν ηχογράφησα το ραπ για το Watch My Dance εδώ στο Λονδίνο, το έστειλα στους Έλληνες συνεργάτες περιμένοντας την άποψή τους και το αποτέλεσμα της μίξης πριν τα πράγματα προχωρήσουν περαιτέρω. Όπως όμως γίνεται πάντα σε τέτοιες στιγμές, είχαν προλάβει μέσα σε δύο μέρες να ενθουσιαστούν, η μίξη είχε τελειώσει και όσο συζητούσα το ενδεχόμενο αλλαγών, το mastering προχώραγε γιατί η ΕΡΤ το είχε ήδη συμπεριλάβει στην εξάδα του ελληνικού τελικού. Όταν άκουσα την τελική μίξη είχα κάποιες αισθητικές διαφωνίες, κυρίως με την ποσότητα “βάθους” στα φωνητικά (που μεν βοηθούσε την επικότητα του τραγουδιού αλλά εκλαΐκευε υπερβολικά τα λαϊκά μέρη), όπως επίσης το σημείο “και τα χέρια ανοιχτά” που έβρισκα ερμηνευτικά πολύ θεατρικό για τη hip-hop τουλάχιστον αισθητική. Ένοιωσα παγιδευμένος που βρέθηκα στη δύσκολη θέση να αποδεχθώ μια εκδοχή που με έβρισκε ασύμφωνο (έστω σε δύο μικρά σημεία), προκειμένου να επιτρέψω την κυκλοφορία μιας συλλογικής δουλειάς την οποία αν απέτρεπα θα καθιστούσα τον εαυτό μου σαμποτέρ. Δεν είναι ωραίο να βρίσκεσαι προ τετελεσμένων καταστάσεων, αναγκασμένος να φανείς εσύ ‘δύσκολος’. Αλλά το είδα όλο αυτό και από ένα άλλο πρίσμα…

Το σύμπαν ίσως μου έκανε ένα προωθητικό δώρο για το νέο μου άλμπουμ, που αν τα πράγματα δεν είχαν επιταχυνθεί έτσι, εγώ μπορεί να είχα αποτρέψει ή να μην είχα δεχθεί. Ίσως με έφερνε προ τετελεσμένων γεγονότων για το καλό ενός δίσκου που τόσο είχα δουλέψει και που είχε βρει τόσα εμπόδια στην πορεία του. Από τα ξεκαθαρίσματα με managers και εταιρίες ως την προωθητική αδράνεια και έλλειψη υποστήριξης απέναντι στο νέο υλικό.

Το “Απλά Ζωή” ήταν έτοιμο ένα χρόνο πριν την κυκλοφορία του και την κυκλοφορία του Aneli3h. Ένας περιπετειώδης χρόνος που με είδε να επαναπροσδιορίζω τη δημιουργική μου ελευθερία με όποια τιμήματα αυτό κι αν είχε. Το τίμημα του να μείνω σε μια εταιρία χωρίς να είμαι βέβαιος για την προώθηση που θα είχε η δουλειά μου για παράδειγμα. Γιατί όσο κι αν επαναπροσδιόριζα τη σχέση μου με την εταιρία αυτή – της οποίας τα στελέχη με κέρδιζαν καθημερινά με τον τρόπο τους, αποδεικνύοντας ότι ο αρνητικός παράγοντας ενδιάμεσά μας στο παρελθόν, ίσως να ήταν όντως το management – δεν έπαυα να ανησυχώ για την τύχη του ‘παιδιού’ μου, που άφηνα στα χέρια, όπως και να το κάνουμε, ενός αβέβαιου μηχανισμού. Παρέμενε και το τίμημα της νέας μου ανεξάρτητης πορείας, που αν και σήμαινε απόλυτη ελευθερία και έλεγχο των καταστάσεων, σήμαινε και πολύ περισσότερη δουλειά.

Έτσι το αναμενόμενο hit δεν παίχτηκε πολύ σε κανένα από τα δύο μουσικά κανάλια και το mainstream ραδιόφωνο δεν το έβαλε στις λίστες του. Είχε χαθεί η στιγμή του, είχε περάσει η μόδα του, είχαν ταχθεί δάχτυλοι εναντίον του; Ο συγχρονισμός με το Watch My Dance θα βοηθούσε ή θα το έθαβε κι άλλο; Θα δικαιωνόταν σε δικιά του στιγμή και θα έβρισκε το δρόμο του; Τελικά, η εταιρία μου ήξερε να τρέξει το υλικό μου; Και μ’ όλες αυτές τις ερωτήσεις στο μυαλό, πρέπει να αφήσω το single και το album να πάρουν το δρόμο τους και να συγκεντρωθώ για ενάμιση μήνα στην ασύμμετρη προσοχή που δίνει η χώρα στα τρία λεπτά της Eurovision. Και για να το κάνω αυτό πρέπει να υπενθυμίσω – να υπενθυμίζω – στον εαυτό μου τον αρχικό ενθουσιασμό που ένοιωσα για το κομμάτι, και να το δω όλο αυτό σαν ένα project με αρχή και τέλος, που μετά τις 14 Μαΐου θα έχει αφήσει ένα καλό αποτέλεσμα για την πορεία μου και τη συλλογική μας προσπάθεια.

Το ANELI3Η είναι το καλύτερό μου άλμπουμ μέχρι τώρα, είναι ποτισμένο με ιδρώτα, εμπειρίες και αγάπη. Και ξέρω ότι κάπως, κάπου, κάποτε θα βρει το δρόμο που του αξίζει προς τα αυτιά και τις καρδιές των ακροατών του. Ίσως κάτι άλλο, καλό να του συμβεί. Ίσως συμβαίνει. Πόσο χρόνο, πόση ενέργεια δίνουμε για πράγματα με αβέβαιο αντάλλαγμα; Αλλά είναι η ανάγκη της έκφρασης και η χαρά της κάθαρσης που τρέφει τη δημιουργία, όχι η υπόσχεση ανταλλάγματος. Κατά βάθος δε θέλουμε λεφτά για τους δίσκους μας, αλλά αγάπη.

FROM NO MONEY TO MO’ MONEY – Κεφάλαιο 12ο

ΑΠΛΑ ΖΩΗ

31.03.2011

Το τραγούδι αυτό το είχα γράψει σχεδόν ένα χρόνο πριν το video και την κυκλοφορία του… Είχα νοιώσει τον ενθουσιασμό όλων όσων το είχαν ακούσει. Είχα αγχωθεί για το χαμένο καλοκαίρι του 2010 μέσα στο οποίο όλοι όσοι το ήξεραν το προγραμμάτιζαν σαν hit. Είχα ηρεμήσει από αυτό το άγχος και το άγχος ότι θα πήγαινε χαμένη η πρόβλεψη μου για τη ‘χημεία’ που αναμενόταν διεθνώς ανάμεσα στο rap και τον electro-house ήχο. Όχι βέβαια ότι το έγραψα μελετώντας υπολογιστικά τις επόμενες τάσεις στον ήχο και τη μόδα, απλά είχα απορροφήσει τα ηχητικά ερεθίσματα που μου προσέφερε του Λονδίνο, τα είχα συνδυάσει με προσωπικά βιώματα, και αυτό βγήκε σε τραγούδια.

Η μητέρα μου είχε γίνει καλά και ένοιωθα απέραντη ευγνωμοσύνη απέναντι στο σύμπαν. Ο νέος μου κολλητός – μετά από μια συγκατοίκηση δύο χρόνων – και άνθρωπος-καταλύτης για την χαρούμενη πλευρά της έκφρασής μου, μου είχε διδάξει να ζήσω το ‘τώρα’, να διασκεδάσω χωρίς ενοχές. Αυτές οι δύο νέες δυνάμεις στη ζωή μου, η ευφορία της ευγνωμοσύνης σε συνδυασμό με την αγκαλιά της χαρούμενης, ανέμελης μεριάς της ζωής, νομίζω ευθύνονται για τη γέννεση του τραγουδιού “Απλά Ζωή”.

Μπαίνοντας στο 2010, μετά από ένα περιπετειώδες 2009, η υγεία της μητέρας μου ήταν τόσο μεγάλος παράγοντας στον ψυχισμό μου, που δε γινόταν να μη βγει και στη μουσική μου έκφραση. Ο κολλητός αυτός, που μόλις είχε γυρίσει στην Ελλάδα μετά τη διετή μας συγκατοίκηση, είχε ξεκλειδώσει μια μεριά μου που δε γνώριζα συνειδητά… Δεν είχα περάσει την ανέμελη παιδική ηλικία που ακούω πολλούς να περιγράφουν και δεν ήξερα γιατί. Δεν πέρασα δύσκολα, αλλά δεν πέρασα ανέμελα. Είμαι σίγουρος ότι αν δεν επερχόταν η κάθαρση για αυτό το ψυχολογικό μπλόκο, θα είχα σίγουρα κάποτε middle-life crisis. Ο φίλος που περιγράφω είχε μια ποιότητα που έχουν όλοι οι ευφυείς άνθρωποι: την ικανότητα να γίνεται παιδί όταν πρέπει, υπέυθυνος επαγγελματίας όταν πρέπει, με συμπόνοια για τους φίλους του, αλλά και μια ιδεολογικά ριζική αναρχία ως θεμέλιο της φιλοσοφίας του. Γυρίσαμε τη νύχτα του Λονδίνου και άλλων πόλεων ζώντας την κάθαρση της χορευτικής μουσικής, του τώρα, της έντασης του ήχου, της υπόστασης διαλογισμού που μπορεί να φέρει η ‘παράδοση’ στο ρυθμό. Κατάλαβα τη δύναμη της κοινωνικής διάστασης του συλλογικού χορού, τη ‘nirvana’ του να χάσεις την υπόστασή σου μέσα σε ένα πλήθος που φαίνεται ‘ναρκωμένο’ στο μπάσο και τα τύμπανα.  Ένοιωσα τις γεννήτριες των synthesiser να συντονίζονται με πτυχές μου μέσα στην υποτιθέμενη ‘μονοτονία’ τους. Χαμογέλασα με την ‘εκδίκηση’ της ρυθμικής, αφρικανικής μουσικής απέναντι στη μελωδική σοβαροφάνεια που μας δίδαξε η ευρωπαϊκή κλασσική παράδοση. Κατάφερα να αποσυντονιστώ για κάποιες ώρες ή στιγμές από τη νεύρωση του ‘μετά’, του πλάνου, την αδυναμία της κάθε εποχής να σταματήσει να σχεδιάζει. Και σ’ αυτές τις στιγμές της θορυβώδους – γεμάτης decibel – σιωπής, είδα πρώτη φορά καθαρά τον εαυτό μου στον ‘καθρέφτη’. Σε μια εσωτερική σιωπή – περικυκλωμένη από κόσμο, ένταση, θόρυβο, ήχους, γεννήτριες – επιτέλους βρήκα το θάρρος/θράσος να πατήσω pause. Όχι δε μιλάω για στιγμές ‘οράματος’ σαν αυτές που περιέγραψαν οι hippies υπό την επήρεια LSD. Περιγράφω στιγμές κρυστάλλινης αλήθειας και κάθαρσης στο μυαλό μου. Διαλογισμού μέσα από το μηχανικό χορό. Μέσα σε ένα πλαίσιο παιδικής έλλειψης ενοχών που σχεδίασε άθελά (?) του ένας αυθόρμητος κολλητός.

Όπως τα δελφίνια – το πιο έξυπνο ζώο μετά τον άνθρωπο – έτσι και οι ευφυείς άνθρωποι επιλέγουν το παιχνίδι και την ψυχαγωγία ως σημαντικό μέρος της ζωής τους και του αφιερώνουν σεβαστό κομμάτι χρόνου. Αυτό μου δίδαξε αυτός ο φίλος, που έπαιξε το ρόλο του ως ριζικός καταλύτης, όταν με βρήκε στο εύφορο έδαφος που δημιουργούν τα μεγάλα χαστούκια της ζωής. Το να κοντέψεις να χάσεις το σημαντικότερο άνθρωπο της ζωής σου είναι ίσως το μεγαλύτερο χαστούκι. Σου εξαφανίζει τα δεδομένα που έχεις χτίσει και σου ραγίζει την εικόνα που είχες για τη ζωή. Σε τέτοιες φάσεις είσαι έτοιμος να αναθεωρήσεις όχι μόνο αυτά που θεωρούσες ως μειονεκτήματα στην προσωπικότητά σου, αλλά και αυτά που σε βοηθούσαν στην αυτοεκτίμησή σου. Την εργατικότητά σου, τη σοβαρότητά σου, τη σοβαροφάνειά σου… Εκείνες τις ώρες, είσαι εύφορο έδαφος για να αντιμετωπίσεις τη ζωή σα λευκό χαρτί, σα να είσαι ανοιχτός στο ενδεχόμενο ότι όλα όσα πιστεύεις μπορεί να είναι λάθος και είσαι έτοιμος να τα βάλεις στο τεστ. Εκείνες τις στιγμές είσαι έτοιμος να γίνεις πάλι παιδί. Και να μάθεις πολλά από αυτή την ειλικρίνια.

Λένε ότι οι άνθρωποι που έρχονται στη ζωή σου δεν είναι τυχαίοι, αλλά πιθανοί συντελεστές στην πορεία που θα ακολουθήσεις. Δε νομίζω ότι πιστεύω στη μοίρα, αλλά πιστεύω ότι αν είσαι ανοιχτός στο ενδεχόμενο, είσαι επίσης ικανός να δεχτείς τη θετική επίδραση των ανθρώπων που περνούν από το μονοπάτι σου. Η ευγνωμοσύνη, η χαρά μου, για την υγεία της μητέρας μου, σε συνδυασμό με το σβήσιμο των δεδομένων από την ισοπέδωση που δημιουργεί ο φόβος, με έκαναν πιο ελεύθερο, πιο ανοιχτό να αναθεωρήσω την κοσμοθεωρία μου. Ο κολλητός μου φίλος εμφανίστηκε σε μια τέτοια εύφορη στιγμή για να με διδάξει την ανέμελη πτυχή της ζωής, την ψυχαγωγία του ‘τώρα’. Το ‘Απλά Ζωή’ γεννήθηκε από το συνδυασμό.

FROM NO MONEY TO MO’ MONEY – Κεφάλαιο 11ο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ANELI3H

15.03.2011

Πώς αλλάζουν τα πράγματα; Πέρασαν πολλοί δημιουργικοί μήνες, συγκεντρωμένοι και αρμονικοί – όσο αρμονική βέβαια μπορεί να είναι η δημιουργία. Οι ιατρικές εξετάσεις της μητέρας μου συνέχισαν να είναι καθαρές, η μόνιμη έδρα στο πανεπιστήμιο έγινε πραγματικότητα, ο ορίζοντας ξεκαθάρισε εταιριακά, κι εγώ έβαλα το κεφάλι κάτω και δούλεψα φανατικά την τελική ευθεία της “Ανέλιξης”, μέσα σε ευγνωμοσύνη και εμπιστοσύνη για το τελικό όραμα.

Αυτή η ηρεμία που εμπνέεται από την πίστη στο όνειρο βοηθάει την αυτοσυγκέντρωση, αλλά και τις συγκυρίες. Είναι αλήθεια ότι οι καταστάσεις δεν ορίζουν εμάς, αλλά εμείς τις καταστάσεις, βάσει της εικόνας του κόσμου που έχουμε μέσα μας. Αυτήν εκφράζουμε και έτσι δημιουργούμε την πραγματικότητα γύρω μας. Έτσι, πριν ακόμα ξεκαθαρίσει το οτιδήποτε και με μόνα αξιώματα τη σχέση μου με τη μουσική και τη – βιολογική μου – ανάγκη έκφρασης, κοίταξα τον ορίζοντα και ήξερα εκείνη τη στιγμή ότι, όπως και να έρθουν τα πράγματα, εγώ θα γράφω μουσικές και στίχους… πάντα. Όποιος και να τις κυκλοφορήσει, όσος καιρός και να περάσει, όσος κόσμος και να τις ακούσει. Όταν όμως απλοποιήσεις έτσι τις συντεταγμένες, σπάσεις τις αλυσίδες και σταματήσει να σε νοιάζει η λεπτομέρεια της διαδρομής, τότε είναι που το υποσυνείδητό σου πείθεται για τον προορισμό και με μια μαγική απλότητα υλοποιεί το όχημα που θα σε φέρει εκεί. Από τη στιγμή που εγώ πήρα – ή ξαναθυμήθηκα – την ασυμβίβαστη απόφαση να ακολουθήσω το όνειρο, τα κομμάτια του παζλ βρήκαν τη θέση τους ένα-ένα.

Πρώτα έστειλα το τελικό email στους managers αρνούμενος εντελώς το συμβόλαιο που μου πρότειναν και διακόπτοντας κάθετα τη συνεργασία. Μεσολάβησαν κάποια τηλεφωνήματα ξεκαθαρίσματος, αλλά ήταν φανερό ότι η απόφασή μου ήταν τελική. Μίλησα και με ένα γνωστό από την “επόμενη” εταιρία και έμεινα έκπληκτος από το γεγονός ότι ήθελε να συνεργαστούμε παρόλο που διέκοπτα με το management – μάλιστα στις βδομάδες που ακολούθησαν ένοιωσα έναν ενθουσιασμό από τα στελέχη της εταιρίας για άμεση συνεργασία μαζί μου. Αυτό ήταν ήδη πολύ θετικό για τη δημιουργική μου αυτοπεποίθηση. Η άποψή μου για τη νυν εταιρία παρέμενε αρνητική, βασισμένη στην εικόνα που μου είχε μεταφέρει ο πρώην manager, μην έχοντας ουδέποτε άμεση επικοινωνία μαζί της, παρά μόνο μέσω αυτού. Έτσι, ανακουφισμένος, περίμενα το (συμφωνημένο) απαλλακτικό της, αφού όλα έδειχναν πως η επόμενη εταιρία θα μου έκανε μια όμορφη δισκογραφική πρόταση. Το βασικότερο όμως απ’ όλα ήταν ότι ένοιωθα ελεύθερος από τη στιγμή της διακοπής της συνεργασίας με τους managers. Τώρα καταλάβαινα πόσο μου είχε κοστίσει. Ανέπνεα, και αυτό μου έβγαινε σε δημιουργικότητα στη σύνθεση, στην παραγωγή, στους στίχους. Είχα άπειρες ιδέες γραμμένες, αλλά τώρα έφτανα τη δομή τους σε τελικά στάδια, τραγούδια. Κι έγραφα καινούρια. Επίσης ξημέρωνε ένα νέο κεφάλαιο στην επαγγελματική μου πορεία. Ήμουν έτοιμος να εκπροσωπήσω τη μουσική μου και στη βιομηχανία, δίχως τρίτους και μεσάζοντες.

Την ημέρα όμως που η επόμενη εταιρία μου έστειλε την όμορφη πρόταση, η νυν απέσυρε το απαλλακτικό της, και μάλιστα με ένα λακωνικό email που ανέφερε ότι η απόφαση πάρθηκε κατόπιν “ωρίμου σκέψεως”. Σοκ και δέος. Δεν το πίστευα. Νόμιζα πως είχα ξεκαθαρίσει τα πάντα και ετοιμαζόμουν για μια νέα αρχή. Σκέφτηκα κάμποσες θεωρίες συνωμοσίας που θα μπορούσαν να εξηγήσουν μια τέτοια στροφή 180 μοιρών. Μίλησα και με τις δύο εταιρίες, έδωσα μάχες, έκανα πολλαπλές συναντήσεις, συζήτησα με ένα δικηγόρο από το πανεπιστήμιο – που είχε υπάρξει μέλος της ομάδας που κέρδισε τη διάσημη υπόθεση του George Michael – και πάντα το ίδιο αποτέλεσμα. Η “νυν” ανένδοτη, η “επόμενη” απογοητευμένη. Όμως εγώ δεν είχα πει ψέμματα σε κανέναν. Οι προθέσεις μου ήταν ειλικρινείς, η έρευνά μου για την επόμενη κίνηση αποτέλεσμα της απελευθέρωσης από το management και του απαλλακτικού που είχε επικοινωνηθεί από την εταιρία. Δηλαδή τι έπρεπε να κάνω μέσα στο ενδιάμεσο εξάμηνο, να μη μελετήσω την επόμενή μου κίνηση; Οπότε συνέχισα να είμαι ειλικρινής με όλους, γιατί η ειλικρίνια αποτελεί τη γρηγορότερη οδό, γιατί η εσωτερική μου ελευθερία σήμαινε ότι δεν είχα καμία όρεξη για συμβιβασμούς, και γιατί έτσι θα μάθαινα τί είχε συμβεί στα παρασκήνια προκαλώντας μια τόσο απροσδόκητη εξέλιξη.

Τελικά, η νυν εταιρία μου με ήθελε ειλικρινά – όπως αποδείχτηκε αργότερα – αλλά είχε υποκύψει στην πίεση του πρώην manager μου προκειμένου να με μεταφέρει ο ίδιος στη δικιά του. Μάλιστα είχε συμφωνηθεί η πληρωμή ενός σεβαστού ποσού εκ μέρους του, ώστε να καλυφθούν τα έξοδα του προηγούμενου album και να προχωρήσουμε επιτυχώς στο απαλλακτικό. Όταν λοιπόν έμαθαν ότι εγώ είχα λήξει το management, αναθεώρησαν αμέσως το απαλλακτικό.

Για περίπου πέντε λεπτά ένοιωσα μια ικανοποίηση και αναγνώριση, όχι μόνο γιατί η εταιρία μου ανέκαθεν με ήθελε, αλλά γιατί τελικά με ήθελαν τρεις ταυτόχρονα και έδιναν μάχη για μένα και το νέο μου υλικό. Ακόμα και ο πρώην manager, μετά από τόσα προβλήματα στη σχέση μας, ήταν έτοιμος να πληρώσει από την τσέπη του για να με έχει στην ομάδα του. Βέβαια – αν και καλοπροαίρετη – για άλλη μια φορά η μη ξεκάθαρη συμπεριφορά του είχε δημιουργήσει προβλήματα. Δεν έπαυε όμως να σημαίνει όλο αυτό ότι με πίστευε δημιουργικά και με εκτιμούσε σαν άνθρωπο. Οι κακοί όροι – για μένα – του συμβολαίου που μου προσέφερε ίσως ήταν και μία προσπάθεια να πάρει πίσω τα χρήματα που θα έχανε από αυτή τη “μεταγραφή”. Πόσο πιο εύκολα θα ήταν τα πράγματα αν τα ήξερα όλα αυτά; Γι’ αυτό η διαφάνεια απλοποιεί τη ζωή. Και γι’ αυτό η απόφασή μου αυτονομίας από management συνέχιζε να είναι σωστή. Αλλά τι θα έκανα με την “επόμενη” εταιρία και – πιο ουσιαστικά – με τον εκρόσωπό της, τον οποίο θεωρούσα πλέον φίλο;

Έτσι, μόλις πέρασαν αυτά τα πέντε λεπτά κάθαρσης, είχα νέο πρόβλημα στα χέρια μου. Έπρεπε ή να απογοητεύσω το φίλο μου και την “επόμενη”, ή να προβώ σε νομική μάχη με την “νυν”, γιατί σίγουρα δεν είχε καμιά διάθεση να με αφήσει να φύγω έτσι απλά. Αντιπρότεινα διάφορα ανταλλάγματα, αλλά είχε αρχίσει να γίνεται εμφανές ότι το ζήτημα δεν ήταν πια το αντίβαρο της απαλλαγής. Υποστήριζαν – επέμεναν – ότι το management ήταν ο μόνος λόγος που ξεκίνησαν τη διαδικασία του απαλλακτικού, το συμφωνημένο ποσό αποτελούσε μόνο κάλυψη εξόδων κι όχι την αξία “εξαγοράς” μου, και ανέκαθεν με ήθελαν στο roaster της εταιρίας τους. Οπότε γιατί έδινα ακόμα μάχη για να πάω αλλού; Γιατί μετά από τρία χρόνια στην παλιά εταιρία η μόνη εικόνα που είχα για τη συνεργασία μας ήταν αυτή που μου μετέφερε ο τότε manager, και δεν ήταν καλή. Ήθελα την καλύτερη στέγη για το νέο μου υλικό. Οι δε είχαν δείξει ενθουσιασμό. Οι μεν δεν είχαν προωθήσει το προηγούμενο album ικανοποιητικά. Τέλος – αν και κανονικά δεν υπάρχει χώρος για συναισθηματισμούς στη μουσική βιομηχανία – ένοιωθα φιλία, υποχρέωση και πίστη στην αποτελεσματικότητα της πολλά υποσχόμενης μελλοντικής συνεργασίας. Έπρεπε να πάρω μια απόφαση…

Το καλό σε όλα αυτά είναι ότι παρέμεινα ευγενικός στις συναντήσεις, ειλκρινής, δεν τσακώθηκα με κανέναν και, πάνω απ’ όλα, συνέχισα να είμαι δημιουργικός. Η νέα αυτή κρίση δε με επηρέασε καθόλου στην πρόοδο της Ανέλιξης. Συνέχισα να γράφω και να παράγω έχοντας πίστη στο όραμα – αυτός ο δίσκος θα ήταν ο καλύτερός μου ως τώρα και θα έβρισκε τρόπο να φτάσει στα αυτιά και τις καρδιές του κόσμου. Κάπως, στο χρόνο του, με τον τρόπο του. Είναι γεγονός ότι η καλή μουσική δε χάνεται, αλλά είναι επίσης γεγονός ότι χωρίς προώθηση και διανομή μπορεί να μη φτάσει σε όσο κόσμο ίσως δικαιούται. Όμως όσο παρέμενα ήρεμος, συγκεντρωμένος και – κατά περίεργο τρόπο – βέβαιος, τόσο πιο αρμονικά οι στίχοι ενώνονταν με τις μελωδίες και η παραγωγή τα έδενε όλα μαζί όπως τα οραματιζόμουν. Ίσως όταν δεν έχεις πια τίποτα να χάσεις, η έκφραση είναι πιο άμεση, πιο αποτελεσματική, πιο ωμή; Ίσως το να γράψω την Ανέλιξη με ασυμβίβαστη έκφραση ήταν και η μόνη μου διέξοδος σ’ αυτή τη φάση. Παράλληλα, δίδασκα στο πανεπιστήμιο σε ένα αρκετά έντονο τρίμηνο, όμως χαρούμενος που η “πρωινή μου δουλειά” είχε μονιμοποιηθεί, δίνοντάς μου ένα υπόβαθρο ασφάλειας που βοηθούσε και τη δημιουργία.

Οι μήνες που ακολούθησαν ήταν γεμάτοι. Ακαδημαϊκή ζωή την ημέρα, ζωή μουσικού τη νύχτα, λίγες ώρες ύπνου. Καλή διατροφή και γυμναστήριο, επιστροφή στις πολεμικές τέχνες στα διαλείμματα. Εργατικότητα και αποτελεσματικότητα με πολλή ενέργεια. Τώρα που η Ανέλιξη έχει τελειώσει και έχω περάσει μία πρώτη χαλαρή βδομάδα μου φαίνεται απίστευτο το πρόγραμμα που ζούσα. Αλλά όταν η δουλειά βγαίνει, η έμπνευση δε σ’ αφήνει και τα αποτελέσματα σε ικανοποιούν, παίρνεις ενέργεια να συνεχίσεις.

Κάπου μέσα σ’ όλα αυτά, ήρθε και η τελική απόδειξη του ενδιαφέροντος της νυν εταιρίας, υπό τη μορφή της κάλυψης του video clip για το πρώτο single. Κάτι που δεν ήταν μέρος της αρχικής μας σύμβασης και αυτό με έπεισε ότι ήταν έτοιμοι να υποστηρίξουν το νέο υλικό. Παράλληλα, είχα αρχίσει να κατασταλλάζω στο εμφανές επιχείρημα πως δύο εναπομείναντες συμφωνημένοι δίσκοι – ο ένας εκ των οποίων τελείωνε – με την υπάρχουσα εταιρία, ήταν πολύ πιο ευχάριστο δημιουργικό χρονοδιάγραμμα από χρόνια χαμένα σε νομικές μάχες, πιθανότατα χωρίς καν να μπορώ να κυκλοφορήσω νέο υλικό. Αυτό εξήγησα και στο φίλο της άλλης εταιρίας, ο οποίος – υπέροχος άνθρωπος – μου έδωσε την ευχή του, και έτσι προχώρησα στο επόμενο κεφάλαιο, το γύρισμα του κλιπ του “Απλά Ζωή” στο Λονδίνο.

FROM NO MONEY TO MO’ MONEY – Κεφάλαιο 10ο

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ

29.04.10

Πίσω στο Λονδίνο μετά από τρεις βδομάδες στην Ελλάδα, με διακοπές, ξενύχτια, live – με Ημισκούμπρια και Ονιράμα μεταξύ άλλων – αλλά και σημαντικές συναντήσεις. Εξελίξεις που μπορεί να σημάνουν την πορεία προς αναπάντεχες κατευθύνσεις στο πολυσυζητημένο μουσικό σταυροδρόμι.

Μετά από όλο αυτό το διάστημα, και τρεις μέρες πριν την προγραμματισμένη μου αναχώρηση, οι αγαπητοί μανατζαρέοι με κάλεσαν σε συνάντηση στα γραφεία τους για να συζητήσουμε το νέο μας συμβόλαιο, το απαλλακτικό μου από τη νυν εταιρία και την πρόταση της επόμενης.  Μου επιφύλασσαν και την έκπληξη της πρότασης προς αύξηση του προσωπικού ποσοστού τους – χαριστικά – κατά 5%. Το βασικότερο πρόβλημα σε όλο το στήσιμο του deal όπως το είχαν στο μυαλό τους ήταν το εξής…

Την παραγωγή των album την κάνω μόνος μου, από την πρώτη νότα και τον πρώτο στίχο, μέχρι την τελική μίξη. Όλη η διαδικασία γίνεται με προσωπικά μου έξοδα, δηλαδή με προσωπικό εξοπλισμό, χωρίς να υπάρχει ανάγκη περαιτέρω εξόδων προς ηχολήπτες, παραγωγούς και εξωτερικά studio. Με άλλα λόγια παράγω εξολοκλήρου τους δίσκους μου, οπότε πέρα από εκπροσώπηση, προώθηση και διανομή, δεν έχω ανάγκη από παραγωγό-εταιρία. Μια εταιρία, κατά τα ελληνικά δεδομένα, μπορεί να ονομαστεί “παραγωγός” μόνο αν (με) πληρώσει για την παραγωγή ενός album. Κι ενώ η προσφορά της επόμενης ήταν πολύ καλή, οι αγαπητοί μανατζαρέοι αποφάσισαν να τοποθετήσουν την προσωπική τους εταιρία ως θυγατρική, μεταξύ πολυεθνικής και καλλιτεχνών που εκπροσωπούσαν οι ίδιοι. Πράγμα ίσως δίκαιο απέναντι σε κλασσική περίπτωση καλλιτεχνών, εφόσων εμπλέκονται στην “παραγωγή” τους, αλλά ασύμφορο και άδικο απέναντι μου. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς πως η συνεργασία μας αρχικά σήμαινε αποκλειστικά εκπροσώπησή μου (απέναντι σε εταιρίες μεταξύ άλλων), εφόσων παρείχα πάντα έτοιμο προϊόν. Άλλωστε η εν λόγω επόμενη πολυεθνική αναζητούσε εδώ και καιρό απευθείας συμβόλαιο μαζί μου, πράγμα που καθυστερούσαν οι μανατζαρέοι με διάφορα – προσωπικά τους – προσχήματα, λες και ο εγωισμός του manager πρέπει να υπερέχει της καριέρας του καλλιτέχνη.

Τώρα οι εν λόγω managers αποκάλεσαν τον εαυτό τους ως παραγωγό-εταιρία, υπέγραψαν με αυτή την ιδιότητα με την πολυεθνική, και μου πρότειναν συμβόλαιο με τους ίδιους, στο οποίο με αποκαλούν απλά “ερμηνευτή”, τους εαυτούς τους “παραγωγούς”, και βέβαια οι όροι που απορρέουν από όλα αυτά είναι σαφώς άδικοι, ασύμφοροι κι εξευτελιστικοί.  Πάνω σε όλα αυτά έβαλαν και το κερασάκι της 5% αύξησης του προσωπικού τους management ποσοστού (ενώ η επόμενη πολυεθνική ούτως ή άλλως θα απαιτούσε 10% στις ζωντανές μου εμφανίσεις, βάσει του νέου δισκογραφικού μοντέλου των 360-deals).

Καλά δεν καταλαβαίνουν αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι είναι και οι δύο νεότεροι μου κι εκ των οποίων ο ένας ήταν φοιτητής μου κάποτε, πως δε γεννήθηκα εχθές, πως έχω και απλή λογική και ένα αναγνωρισμένο πλέον IQ, γνώση της αγοράς και πορεία στον χώρο; Δεν καταλαβαίνουν ότι αν η ακαδημαϊκή κοινότητα της Αγγλίας με προάγει σε πρεσβύτερο λέκτορα στα 31 μου, ίσως πρέπει και οι ίδιοι να έχουν καθαρότερη εικόνα του τίτλου και της ουσίας της δισκογραφικής μου δουλειάς, και να το αντικατοπτρίσουν αυτό και στους συμβολαιογραφικούς όρους;

Βέβαια στη δεύτερη συνάντηση που καταφέραμε να κάνουμε – αφού έφυγα ένα 24ωρο αργότερα – συμφώνησαν με την επιχειρηματολογία μου και διαφωνία στην αρχική αύξηση, αλλά διαφώνησαν να μου επιτρέψουν να μελετήσω το συμβόλαιο τους με την πολυεθνική, ισχυριζόμενοι ότι αυτό είναι μεταξύ τους, ενώ εμένα θα έπρεπε να με ενδιαφέρει η συμφωνία μου με τους ίδιους. Η δική μου εκδοχή υπογράμμιζε πως εφόσων υπάρχουν όροι στο μεταξύ μας συμβόλαιο που επηρεάζονται από τους όρους του δικού τους συμβολαίου, τουλάχιστον αυτοί πρέπει να μου αποκαλύπτονται, όπως επίσης και στο δικηγόρο μου. Έτσι βρήκαμε μια μέση οδό κι εγώ έφυγα έχοντας κερδίσει μία μάχη, αλλά γνωρίζοντας πολύ καλά ότι το συμβόλαιο με το οποίο έφευγα θα ήθελε μεγάλη μελέτη, σκέψη και – τελικά – απόρριψη.

Το σκέφτηκα λίγες μέρες στην Αγγλία, προστέθηκε η αλλαγή των δεδομένων και του χρονοδιαγράμματος του γυρίσματος του video clip (για το νέο single), σκέφτηκα περισσότερο τις νύχτες που δεν μπορούσα να κοιμηθώ από την ίωση που εξελίχτηκε σε γαστρεντερίτιδα, και έβγαλα τα εξής συμπεράσματα:

• Έπαιξα και σπούδασα μουσική και παραγωγή πάρα πολλά χρόνια για να γίνω αυτόνομος και να μην έχω κανέναν τσιφλικά πάνω από την έκφρασή μου και τη δημιουργικότητά μου
• Συνεπώς δε χρειάζομαι καμία εταιρία – ή άνθρωπο – μεσίτη μεταξύ του δημιουργικού μου προϊόντος και της εταιρίας που θα το προωθήσει και θα το διανέμει (licencing)
• Ναι, χρειάζομαι εκπρόσωπο στη χώρα που κυκλοφορεί η μουσική μου και παίζω συναυλίες, αλλά αυτός πρέπει να δρα με γνώμονα το συμφέρον της καριέρας μου (και το δικό του, εφόσων η πρόοδος και εκμετάλλευση της καριέρας μου του επιφέρει κέρδη). Όμως όχι ιδιοτελώς, προτείνοντάς μου όρους που υπηρετούν το κέρδος της δικής του δισκογραφικής, απαξιώντας για τους αληθινούς ρόλους που ουσιαστικά διεκπεραιώνω
• Επήλθε ένας χρονικός εκβιασμός με την αργοπορημένη παρουσίαση των συμβολαίων και τη χρονική πίεση της κυκλοφορίας του νέου single και video. Με άλλα λόγια, για να πραγματοποιηθεί το γύρισμα και να παραμείνουμε κοντά στο συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα, έπρεπε να υπογράψω το συντομότερο. Όμως κατά τα ίδια τους τα λεγόμενα, τα συμβόλαια μπορούσαν να μου είχαν δωθεί νωρίτερα για μελέτη. Μήπως λοιπόν ήθελαν πάνω στον ενθουσιασμό της νέας κυκλοφορίας να μη δώσω σημασία στους ασύμφορους για μένα όρους; Μήπως και η πρόταση άυξησης του management ποσοστού, που κατόπιν πήραν πίσω, ήταν απλά προσπάθεια απόσπασης προσοχής με τον ίδιο σκοπό; Καλά, με διψασμένο έφηβο νόμιζαν πως είχαν να κάνουν κι όχι με άνθρωπο που έχει δουλέψει σε τόσες θέσεις στη μουσική βιομηχανία και ακαδημία εδώ και 10 χρόνια; Μην ξεχνάμε πως ο όλος ενθουσιασμός της αγοράς (πολυεθνικών και θυγατρικών) γύρω από το “Απλά Ζωή” – το νεό μου single – είχε να κάνει με την ποιότητα του ίδιου του κομματιού, δηλαδή με τη δική μου δημιουργία. Πώς θα άφηνα η δική μου δημιουργικότητα να γίνει παράγοντας δικού μου εκβιασμού;
• Οι μανατζαρέοι καβάλησαν το καλάμι με τις πρόσφατες επιτυχίες τους και εξέφρασαν το κόμπλεξ του κοντζαμπάση που πλήγει τους Έλληνες από την τουρκοκρατία και μετά. Δηλαδή, σε περίληψη, κάποια από τα συμπτώματα είναι τα εξής:
  1. Δεν τους ενδιαφέρει η υγιής, ομαδική πρόοδος αλλά το πρόσκαιρο κέρδος
  2. Δεν καταλαβαίνουν ότι έτσι θα έχουν λιγότερες συνολικές απολαβές σε βάθος χρόνου (πράγμα που αποδεικνύει η παρούσα οικονομική κατάντια της Ελλάδας)
  3. Αν φροντίσεις την ομάδα, καταλάβεις την ουσία των συνεργατών σου και γαλουχήσεις την πρόοδο του συνόλου σε βάθος χρόνου, όλοι θα βγουν κερδισμένοι. Αλλιώς θα κάνεις την “αρπαχτή” και κάποια μέρα θα μείνεις πολύ μόνος

Συνεπώς έφτασε ο κόμπος στο χτένι, αυτή ήταν η αφορμή να μου τελειώσει η υπομονή και βλέποντας έντονα τα αληθινά χρώματα των συνεργατών μου πήρα την απόφαση πως τα χνώτα μας και οι αισθητικές μας δεν ταιριάζουν και πως είναι θέμα χρόνου να εκραγεί η βόμβα της συνεργασίας μας. Βέβαια αυτοί είναι χαρακτηρισμοί που σχημάτισα παρατηρώντας προσεκτικά την κατάσταση από την αρχή της συνεργασίας. Απλά έρχονται καίριες στιγμές που σημαδεύουν νέες εποχές και κατευθύνσεις.

Κι έτσι, αυτοί μπορούν να συνεχίσουν με το Group τους, κι εγώ με τη μουσική μου!

Until the next episode…

FROM NO MONEY TO MO’ MONEY – Κεφάλαιο 9ο

ΥΠΟΚΕΦΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΕΦΑΛΙΔΕΣ

16.01.10

Eric Satie στα ακουστικά και μόλις είδα δύο επεισόδια από τη ζωή της Anne Franke στο BBC. Σίγουρα υπάρχει κάποιος υποσυνείδητος μηχανισμός εν δράσει πίσω από τις πρόσφατες ψυχαγωγικές μου επιλογές, οι οποίες έχουν να κάνουν με αυτοβιογραφίες και ημερολόγια. Η αυτοβιογραφία του Wolfgang Flur (από τους Kraftwerk) από τη μία, το ημερολόγιο της Anne Franke από την άλλη. Πολλά πράγματα για τα οποία θέλω να μιλήσω, να γράψω, ταυτόχρονα. Τελευταία παρατηρώ πως με πιάνει ένα άγχος να εκφράσω εδώ όλες τις ιδέες, όλες τις αφορμές που λειτουργούν ως εναύσματα για να γράψω. Κι αυτό αντιμάχεται την ανάγκη για αυθόρμητη κάθαρση, για αυτόματη γραφή. “Εμετός ψυχής” είχε πει κάποτε η Χάρις Αλεξίου όταν πρωτοδιάβασε τους στίχους μου για το ‘Φεύγω’. Πώς να συγκροτήσω τον ειρμό και να ικανοποιήσω και τις δύο αυτές ανάγκες κάθαρσης; Ίσως με υποκεφάλαια και επικεφαλίδες:

ΘΛΙΨΗ

Νομίζω πως έχω μπλοκάρει τα δάκρυα τόσες φορές και τόσο πολύ από τότε που παρατήρησα – πολύ μικρός – την ίδια μου την ευαισθησία, που τώρα υπάρχουν μόνο δύο άκρα: να μην τα εκφράσω καθόλου ή να ξεσπάσω σε λυγμούς. Γι’ αυτό με παρατηρώ να τα πνίγω. Είναι η δεύτερη φορά που θυμάμαι στη ζωή μου σημείο από τηλεοπτική σειρά ή ταινία να μου προκαλεί τυφώνα συναισθημάτων. Και τις δύο φορές σημεία που απεικόνισαν την τρυφερότητα της μητρικής αγάπης. Και στιγμιαία ξέβρασε όλη μου η αγάπη, συνδυασμένη με σεβασμό, ευγνωμοσύνη και φιλία για τη μητέρα μου, μαζί με φόβο για το αν υπάρχει αρκετός χρόνος να εκφράσουμε τον πλούτο των συναισθημάτων της αγνής μας σχέσης. Όλα αυτά μέσα σ’ ένα βραχυπρόθεσμο πανικό να τα επικοινωνήσω. Την πρώτη φορά βέβαια αυτό ήταν μια αόριστη φοβία που πήγαζε από την μεγάλη αγάπη που της έχω. Είναι φυσική ανθρώπινη αντίδραση απέναντι σε κάτι μονάκριβο και πολυσήμαντο. Σήμερα, ήταν σίγουρα και έκφραση του πολύ αληθινού φόβου που πηγάζει από την περιπέτεια του καρκίνου που πέρασε μέσα στο 2009. Η θετική της ενέργεια, ο ηρωισμός της και η αξιοπρέπειά της είναι αξιοσημείωτες αρετές που ανέκαθεν έδειχνε να κατέχει, όμως σ’ αυτή τη δοκιμασία απέδειξε πως τις έχει σε απίστευτο βαθμό. Είναι μόνο μια παράγραφος ευγνωμοσύνης και τιμής απένατι στη μητέρα μου… Τα υπόλοιπα στο κομμάτι που της αφιερώνω στην ΚATALH3H.

Κάθε μέρα τη σκέφτομαι με μια γλυκήτητα κι ένα σεβασμό για τη στάση της, αλλά συμπάσχω κιόλας με μεγάλο και αληθινό πόνο για τη δοκιμασία της. Κι ενώ βουρκώνω και τελικά τα δάκρυα βρίσκουν τρόπο να κυλήσουν, πιστέυω και διαλέγω το θαύμα της υγείας της και των καθαρών της εξετάσεων. Δημιουργικά οραματίζομαι τα γλυκά της γεράματα μέχρι τα οποία έχω καταφέρει να την κάνω κι άλλο περήφανη, να της εκφράσω όσο πιο πολλές σκέψεις, την αγάπη μου, το σεβασμό μου. Τη σφίγγω στην αγκαλιά μου και της στέλνω όλη μου τη θετική ενέργεια. Και τα δάκρυα δίνουν θέση σε λυγμούς, μα δε λυπάμαι. Αφήνω να βγει η θλίψη από μέσα μου και να μείνει μόνο ελπίδα, θάρρος, θετική ενέργεια.

Μόνος στο σπίτι, στo studio, στο κρύο Harrow, με τον Satie να παίζει μυστήριες, παλιές, σκοτεινές μα και μαγικές μελωδίες. Το χιόνι έχει λιώσει κι έχει δώσει τη θέση του στη βροχή. Καιρός για τη γλυκιά θλίψη που έχω από παιδί και με κάνει να γράφω. Όπως τότε που σπάραζα από λυγμούς μόνο και μόνο λόγω της μουσικής που συνόδευε το τέλος κάποιας ελληνικής σειράς. Θυμάμαι πως μάλλον τραγούδαγε ο Νταλάρας, ζήτημα αν ήμουν οχτώ. Με παρηγόρησε ο θείος μου και μου έκανε εντύπωση γιατί ήταν ρεαλιστής και ναυτικός. Μα με αγαπούσε. Καιρός για studio. Σαββατόβραδο χωρίς ίχνος προτίμησης για έξοδο και rock n’ roll. Άλλωστε το έκαψα στην Ελλάδα. Κι εδώ πέρασε μια βδομάδα ελάχιστα δημιουργική. (Από τον Satie στους Cure και ανεβαίνει η διάθεση… Τι συναισθηματικό ταξίδι που είναι η μουσική; Άλλωστε το ‘πε ο Robert Smith όταν κάποτε έπαιξε μουσική στον XFM: “Music that makes me… feel.” ‘Boys Don’t Cry’ λοιπόν – ειρωνία – και συνεχίζουμε…) Ελάχιστα δημιουργική βδομάδα, όμως έβαλα πολλά πράγματα σε τάξη. Γραφειοκρατίες και τάξη στο σπίτι και το studio. Έτσι ήμουν από μικρός. Έπρεπε να ‘ναι στην τρίχα το γραφείο και το δωμάτιο για να διαβάσω ή να γράψω μουσική. Κάπου διάβασα ότι υπάρχουν Θιβετιανοί ζωγράφοι που ετοιμάζουν όλη μέρα την παλέττα και τα χρώματά τους μόνο και μόνο για να ζωγραφίσουν στα λίγα λεπτά της δύσης του ηλίου. Κι αυτό με φέρνει στο παρακάτω κεφάλαιο… Η έμπνευση δεν πιέζεται μα είναι τόσα που θέλω να προλάβω.

ΔΥΝΑΜΙΚΟ

Αυτό το δημιουργικό άγχος με πιάνει πάντα σε κρίσιμες στιγμές της ζωής μου. Αντίστοιχο υπαρξιακό έπαθα στα 24-25 μου όταν ένοιωθα πως το μικρόβιο του δημιουργού-ερμηνευτή είχε μείνει ανέκφραστο. Μετά γεννήθηκε ο Stereo Mike και οι ‘Σάτυροι Νομάδες’. Κι ενώ η έμπνευση δεν πιέζεται, φοβάμαι την τεμπελιά, την καθημερινότητα, τη ρουτίνα που μπορούν να σε αποτρέψουν – στιγμιαία – από τ’ όραμα. Θέλω να εκφράσω όλα αυτά που έχω μέσα μου, θέλω να με σοκάρω με αυτά που μπορώ να κάνω, θέλω να καινοτομήσω, να αλλάξω τον κόσμο, να κάνω τη διαφορά, να αφήσω παντοτινούς στίχους και μουσικές στο χρόνο, να γράψω, να βρω νέα εκφραστικά οχήματα, να πειραματιστώ, να σκηνοθετήσω, να συνθέσω, να πραγματοποιήσω το δυναμικό μου, να το ξεπεράσω και να φτάσω πέρα από τους γνωστούς ορίζοντες… Μα όταν περάσω μια βδομάδα καθημερινότητας και σχετικής αδράνειας φοβάμαι πως απομακρύνομαι από το κάλεσμα, από το όραμα.

Ήμουν σε μια άρνηση και αδιαθεσία που εξέφρασα με παθητική ψυχαγωγία και πάρα πολύ ύπνο. Ίσως και να τον είχα ανάγκη. Μα το κάλεσμα με κλώτσισε σήμερα, γυμνάστηκα, διάβασα, είδα ντοκυμαντέρ και πήρε μπρος ο εγκέφαλος. Τελικά η πνευματική τροφή είναι σαν τη διατροφή. “Είσαι αυτό που τρως”. Χρήσιμο συμπέρασμα. 

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΟΞΥΜΟΡΟ

Κι έτσι συνεχίζω ν’ ακούω Cure μετά τον Satie… Δυο δίσκοι αγορασμένοι από τα iTunes, πράγμα σπάνιο εφόσων προτιμώ το φυσικό δίσκο, την ποιότητά του και το βιβλιαράκι με τους στίχους, τα credits και τα γραφικά. Και το οξύμορο είναι πως ακούω ιστορικά ηχογραφήματα μέσα από μια ηχητική γραμμή που κοστίζει τουλάχιστον 5000 λίρες, αλλά σε ποιότητα mp4. Κάτι λείπει…

Στο αυτοκίνητο οι Ministry, ο Manson, οι Tool, οι System Of A Down, οι Slipknot, οι Sex Pistols – όλα σε CD – που θα παρέχουν τα samples για ένα mixtape κάποτε. Η ιδέα είναι, metal instrumentals με rap από πάνω, σ’ ένα mixtape δώρο για το κοινό. Χωρίς ιδιαίτερη παραγωγή, λίγο beat, πάνω από τα metal riffs, rap κουπλέ και τα original συγκροτήματα στα ρεφρέν. Σε κοινή, θυμωμένη θεματολογία, γρήγορα, τσάμπα και αυθόρμητα. Και σε mp3. Πρέπει να προκαλέσω την τελειομανία μου και να καλέσω τον σκέτο ερμηνευτή σ’ αυτό το project. Κάτι ωμό, ειλικρινές… Για τα παιδιά… Για εμένα.

FROM NO MONEY TO MO’ MONEY – Κεφάλαιο 8ο

Λίγες μέρες μετά την Πρωτοχρονιά, ’10 

Καινούριο κεφάλαιο, αλλά όχι επειδή μπήκε νέος χρόνος… Το ένοιωσα καθαρά στις πτήσεις από Αθήνα-Γενεύη κι από Γενεύη-Λονδίνο. Τρεις βδομάδες κάθαρσης στην Ελλάδα, χωρισμοί, ψυχαγωγία, χρόνος με αγαπημένα πρόσωπα. Τώρα κάθομαι και γράφω μπροστά στο παράθυρο του πρώτου ορόφου του σπιτιού στο Λονδίνο. Δίπλα το studio. Έξω χιόνι. Πώς αλλάζουν όλα μέσα σε λίγες μέρες, σε λίγες ώρες; Από τη Χριστουγεννιάτικη άνοιξη της Αθήνας, στο αγνώριστο, κατάλευκο χειμώνα του Λονδίνου. Ακραίες συνθήκες και για τις δύο πόλεις. Ενδιάμεσα, αεροδρόμια-σταθμοί που ορίζουν τις αλλαγές και τους δίνουν γεωγραφική υπόσταση. Τα αεροδρόμια είναι γκρίζα γραμμή, δεν είσαι ούτε εδώ, ούτε εκεί. Είσαι ανάμεσα στα σύνορα που περικλύουν κάποια άλλη πραγματικότητα.   

Με πήρε τηλέφωνο ένας φίλος σκηνοθέτης ενώ ήμουν στη Γενεύη και συζητήσαμε τη δύναμη της κάθαρσης που υπόσχονται τα terminals των αεροδρομίων. Συμφωνήσαμε πως οι επιβάτες έχουν πιο ανοιχτή αύρα από τους ανθρώπους των πόλεων. Ίσως να είναι ο ενθουσιασμός του αγνώστου προς το νέο προορισμό. Ή η φρεσκάδα του νέου πρίσματος που αποκτούν στο γυρισμό. Συμφωνήσαμε πως πρέπει να γράψω ένα τραγούδι για αυτό το θέμα.

Καινούριο κεφάλαιο γιατί αντιμετώπισα και διάφορα μουσικοβιομηχανικά στελέχη στις συναντήσεις στην Αθήνα. Είχα σκεφτεί τόσο έντονα την κατεύθυνσή που ήθελα να πάρουν οι συναντήσεις, που συνωμότησε το σύμπαν και βρίσκονταν όλοι τους ήδη στη ρότα που είχα προαποφασίσει για τη μουσική μου. Δε χρειάστηκαν πολλές αντιθέσεις, απλά προέκυψε μία παράταση συνεργασίας με βάση το χρονοδιάγραμμα της προώθησης του πρώτου single της Ανέλιξης, και την ανενόχλητη δημιουργία του υπόλοιπου album. Μέσα μου όμως παραμένω παρατηρητικός και ασυμβίβαστος. Πρέπει να παίξουν όλοι τους σωστά αυτή την παρτίδα, η οποία παραμένει για μένα η δοκιμασία τους. Εώς τότε ας κάνουν εκείνοι εταιριακές συζητήσεις, ενώ εγώ προχωρώ στις δημιουργικές μου αναζητήσεις. Η παράταση παραμένει – για την ώρα – “αναίμακτη”.

FROM NO MONEY TO MO’ MONEY – Κεφάλαιο 7ο

Λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα, ’09

Κάθομαι στο μετρό από Angel για Νorthwick Park και νοιώθω κάπως διαφορετικά για το live της Κυριακής στην Αθήνα… Όχι μόνο γιατί είναι για το Χαμόγελο Του Παιδιού, όχι μόνο γιατί το feeling είναι πιο underground, όχι μόνο γιατί χώρισα, αλλά γιατί όλα νοιώθουν πιο αληθινά… Καμιά επικονωνία με μανατζαρέους, καμιά pop πολιτική, μια πρόβα όπου ξανάκουσα τα κομμάτια μου με λίγη απόσταση – έχοντας κάνει ένα δίμηνο διάλειμμα από την τελευταία συναυλία – και το να τα ξαναραπάρω κάπως πρωτόγνωρα, με πήγε πίσω στην περίοδο που τα είχα πρωτογράψει.

Τελικά πρέπει όλα να ισοπεδωθούν για να γράψω δίσκο; Όχι πως στην επιφάνεια μοιάζει κάτι ισοπεδωμένο…  Από το τέλος του ’07 που κυκλοφόρησε το Xli3h, κέρδισα ένα MTV βραβείο, προτάθηκα για άλλα δύο, έπαιξα αμέτρητες συναυλίες, διασκεύασα/παρήγαγα αγαπημένους Έλληνες καλλιτέχνες κι έφτασα στο Top 10 του ελληνικού ραδιοφώνου. Ουσιαστικά όμως; Έχω χωρίσει – μέσα μου – από τους επιφανειακούς σκοπούς αυτής της βιομηχανίας και νοιώθω πως ξεκινάω πάλι από την αρχή. Κι αυτό κουβαλάει το φόβο του αγνώστου, αλλά και τον ενθουσιασμό της δημιουργίας!

Από τότε που συνειδητοποίησα τα παραπάνω, συγκεντρώθηκα και πάλι καθαρά στη δημιουργική διαδικασία. Η επιτυχία έρχεται με τις παγίδες της. Μια από αυτές, είναι οι σχέσεις που δημιουργείς. Συνεργάτες, στελέχη, βοηθοί, σύμβουλοι – ένας στρατός που στην αρχή σε περικλείει σα σύμμαχος, γιατί κάτι μαγικό βρήκε στη δουλειά σου και σ’ ακολουθεί στην ανοδική σου πορεία. Μα μετά παρασιτεί πάνω στη δημιουργικότητά σου, γιατί αποτελείς επένδυση. Κι αν είσαι πιστός απ’ την φύση σου, έχεις διπλό πρόβλημα. Γιατί από τη μια, νοιώθεις ένα καθήκον στον καθένα που έκανε κάτι για το μεράκι σου, την αγάπη σου, την ανέλιξη σου, μα από την άλλη, η δημιουργία απαιτεί απόλυτη αυτονομία, ελευθερία, μοναξιά. Κι αν οι γύρω σού τρώνε το οξυγόνο της δημιουργικότητας, το οφείλεις στη μουσική σου, την έκφραση και την ολοκλήρωση να κόψεις με μαχαίρι τον ομφάλιο λώρο της υποχρέωσης και της ευγνωμοσύνης. Αν σε εμποδίζουν από το ταξίδι σου προς ανοιχτούς ορίζοντες, τότε το μόνο που όφειλες ήταν να προχωρήσεις. Οφείλεις να μη μείνεις στάσιμος. Σε πιστέψαν σαν καλλιτέχνη και τέχνη σημαίνει πρόοδος, πρόκληση όλων των δεδομένων. Αν οι γύρω σου γίνουν “δεδομένα”, τότε υπέγραψαν οι ίδιοι τη διακοπή κάθε συνεργασίας.

Μακρυγόρησα για να καταλήξω πως εδώ βρίσκομαι. Στην κοπή του ομφάλιου λώρου και κάθε αλυσίδας που προσπαθεί να με φυλακίσει, είτε λόγω συμβολαίου, είτε λόγω παρελθόντος, είτε λόγω συμφέροντος. Μπορεί να ακούγεται σαν υπολογιστικό παιχνίδι, αλλά καμιά φορά πρέπει να παίξεις με τους όρους του παιχνιδιού. Η έκφραση δε θα γίνει θύμα. Δεν είμαι επένδυση κανενός που δε με καταλαβαίνει. Η ζωή είναι μικρή και μέσα μου υπάρχει μια φλόγα, μια φωνή που θέλει να φωνάξει. Κι έτσι είμαι στο κλίμα, για να συνεχίσω να γράφω ως έκφραση της βιολογικής μου ανάγκης για δημιουργικότητα. Απ΄την καρδιά στην πένα κι από τα δάχτυλα στα πλήκτρα. Για μένα. Για κανέναν. Και για όλους που θα μοιραστούν τις αφηγήσεις μου, την κάθαρσή μου. Για τους υπόλοιπους;  “Hmm…Well” in the words of Axl W. Rose…

FROM NO MONEY TO MO’ MONEY – Κεφάλαιο 6ο

«ΜΕΓΑΛΩΣΑ» 

Μεγάλωσε κι αυτή η μουσική. Ρυθμική ποίηση πάνω σε beat. Ο θόρυβος του βινυλίου. Η λούπα των κρουστών. Κι όταν αφαιρείται η μελωδία απ’ το λόγο, τότε μένει μόνο η ερμηνεία. Ραψωδία που φαίνεται απλουστευμένη στο απαίδευτο αυτί. Μα θέλει μια μεγάλη ερμηνεύτρια ο μινιμαλισμός για να φανεί η μαγεία του. Άλλο τραγούδι κι άλλο ραπ – δε συνεπάγεται το ένα τ’ άλλο. Μα στο πάθος της ψυχής και το βάθος της φωνής τα δυο είδη παντρεύονται αρμονικά.

Ωμός, σκληρός και σκοτεινός στίχος από μια πένα που στάζει αυτοκριτική και ειλικρίνια. Όπως ο λόγος του ράπερ που δεν προσπαθεί να διακοσμήσει την αλήθεια. Μα χωρίς να πασχίζει για ομορφιά, μια άγρια ομορφιά ξεπροβάλλει από την κάθαρση.

Ρυθμός ερμηνευτή που κι αν πειραματίζεται με το είδος, το δαμάζει. Και το άτι του hip-hop τιμάται που δαμάστηκε από έναν καβαλάρη δίχως φόβο για την ιδιαιτερότητά του, την απλότητά του, το γυμνό του ρυθμό. Γιατί ο καβαλάρης είναι ταξιδιώτης χωρίς σύνορα. Κι ο ρυθμός παγκόσμια γλώσσα.

Μα ενώ πείθει το γρέζι στις χορδές – της αυτοκριτικής και του θυμού – το αυτί ξεχνιέται μες στην ερμηνεία, τόσο που η μελωδία εκπλήσσει όταν πρωτοεμφανίζεται. Μια σύντομη έκρηξη μελωδίας, σα να μη θέλει να ξεσηκώσει για πολύ… Ένα φλερτ μελωδικό την επόμενη, σα να μη θέλει να εκτοξεύσει ακόμα το άκουσμα δυναμικά. Μια υποταγή σε μία σκοτεινή μονοτονία, στο βωμό της σκέψης που βγαίνει σε ποίηση στο κάθε κουπλέ. Κάθε λεπτό και μια νέα μελωδική έκρηξη, που φαντάζει τόσο μεγάλη, γιατί είναι δομικά περιζήτητη.

Λίγοι ήχοι παίζουν κρυφτό με τα λόγια, σταματούν, εμφανίζονται, μεταλλάσονται. Ένα soundtrack μιας ταινίας μικρού μήκους, και το σενάριο επτά λεπτά, πολλά κουπλέ, ένα ρεφρέν… μία ζωή. Μα στο τέλος λες κι ενδίδουν όλα στη μελωδικότητα της φωνής, παίρνουν απόφαση να τη ντύσουν, κι οι μικρές πινελιές γίνονται χρώμα, βάθος, ένταση, σκλάβοι στο τραγούδι. Μα το μεταμοντέρνο παζλ ξανασπάει εκεί που πάει να χτιστεί. Για λίγο. Μετά ξαναχτίζεται πιο μεγάλο, έντονο και πολύχρωμο από ποτέ. Μα πάντα εύθραστο, πάντα έτοιμο ν’ αλλάξει, ποτέ δεδομένο.

Όπως κι η ζωή. Όπως το να μεγαλώνεις. Πορεία δυναμική. Ευφορία. Απομόνωση. Θράσος. Φόβος. Θάρρος. Υπεκφυγή. Ελπίδα. Θλίψη. Αντίδραση. Πόνος.

Πάνω, κάτω… Μελωδία, ραπ… Κρουστά, έγχορδα. Λέξεις, παύσεις… Θόρυβος, σιωπή.  Κλιμάκωση. Μουσική. Ζωή…

 (από άρθρο για το τραγούδι «Μεγάλωσα» της Χάρις Αλεξίου, LIFO, 29.10.09)

FROM NO MONEY TO MO’ MONEY – Κεφάλαιο 5ο

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΟΞΥΜΩΡΑ, ΕΤΑΙΡΙΕΣ, ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

07.08.09

Όσο δυνατό κι αν είναι το γονίδιο του νομά, είναι στιγμές που εκτιμάς το σπίτι, το studio, ένα ποτήρι κρασί, συνδέοντας νέα μηχανήματα για να γράψεις καινούριες ιδέες. Η δημιουργικότητα θέλει περισυλλογή, προσωπικό χώρο και χρόνο, για να μαζέψεις εμπειρίες και εικόνες, να τις κάνεις ήχους, στίχους, νότες, αφήγηση.

Μόλις τελείωσα την εγκατάσταση ενός παλιού συστήματος ηχογράφησης και μίξης, το οποίο αγόρασα στο ένα τριακοστό της αρχικής του τιμής. Γιατί τόσο φτηνά; Γιατί ζούμε σε εποχή εμμονής με το καινούριο, το γρήγορο, το τεχνολογικά υπερσύγχονο. Όμως τα καλά τραγούδια δεν πάλιωσαν ποτέ…

Είναι άλλο ένα οξύμωρο που ζω καθημερινά: από τη μια, η εξειδίκευση σε ό,τι πιο σύγχρονο μουσικοτεχνολογικά για να μπορώ να το διδάξω ή να το χρησιμοποιήσω στη δική μου δουλειά, κι από την άλλη, επιλογή κλασικών τρόπων παραγωγής, αν υπηρετούν το μουσικό σκοπό.

Σαφώς και είναι χρήσιμη η γνώση, η εξειδίκευση, αλλά δεν πρέπει να γίνεται αυτοσκοπός. Ξέρω τόσους μουσικούς παραγωγούς που ετοιμάζουν με τις ώρες βιβλιοθήκες δειγμάτων, ανανεώνουν πληθώρα μουσικών προγραμμάτων, παιδεύονται με απόκρυφες ιδιότητες μηχανημάτων, μα σπάνια γράφουν νότα.

Κανείς λοιπόν δεν έχει ενδιαφέρον για ένα κλασικό σύστημα ηχογράφησης με το οποίο πραγματοποιήθηκαν μεγάλοι δίσκοι της τελευταίας δεκαετίας, κι εγώ πρέπει να εκμεταλλευτώ την ευκαιρία, ώστε με ισορροπημένο συνδυασμό ρομαντισμού και τεχνογνωσίας να γράψω την Ανέλιξη…

08.09.09

Άλλη μια πτήση, άλλο ένα ταξίδι, μα αυτή τη φορά όχι για συναυλία.  Εικοστή δεύτερη πτήση σε λιγότερο από τρεις μήνες κι αυτή τη φορά για να επισκεφτώ τη Σαρδηνία για το γάμο ενός κολλητού. Φίλος απ’ τα παλιά, απίστευτος μουσικός, άνθρωπος που δε βλέπω όσο συχνά θα ήθελα από τότε που γεννήθηκε ο Stereo Mike. Μα το γάμο του δε θα τον έχανα με τίποτα κι έτσι δυστυχώς αρνήθηκα την πρόταση για το 2ο Athens Hip-Hop Festival.  Αντί να επιστρέφω λοιπόν από Αθήνα, είμαι σε πτήση από Alghero προς Λονδίνο και μόλις αντικατέστησα το [Rap περιοδικό] XXL με το Macbook για να διηγηθώ…  Στα iTunes περιέργως ο Calvin Harris. Στο XXL διηγήσεις διασήμων rapper που άφησαν την πολυεθνική τους για να κυνηγήσουν το Όνειρο μέσα από μια ανεξάρτητη εταιρία…

Τα πράγματα βέβαια δεν είναι προσωπικά με τις εταιρίες. Απλά έτσι είναι. Στο μεγαλύτερο ποσοστό τους απαρτίζονται από λογιστές και δικηγόρους, που θα μπορούσαν να πουλάνε ίσως πλυντήρια ή αυτοκίνητα, αλλά για κάποιους λόγους – που δεν είναι οι μεγάλες τους προσωπικές δισκοθήκες ή το μεράκι τους για τη μουσική – πουλάνε [πουλούσαν] CD. Και φροντίζουν τη λίστα “προτεραιοτήτων” από το εξωτερικό, και κατόπιν τους εγχώριους A-listers, γράφοντας τους “εναλλακτικούς” εκεί που δεν πιάνει μελάνι.

14.09.09

Πέντε το πρωί, μόλις συμπλήρωσα την παραπάνω παράγραφο – γιατί με διέκοψε η προσγείωση – και στέλνω αρχεία στους μουσικούς συνεργάτες με τη 17η μίξη μιας νέας ιδέας. Οι οιωνοί για το κομμάτι είναι καλοί, αποτελεί την προσφορά μου για το album μιας υπερταλαντούχας φίλης και είμαι πολύ ευχαριστημένος με την τελευταία μίξη που μόλις έκανα. Πρώτα όμως έστειλα ένα αρχείο γραφειοκρατικής φύσης στους ακαδημαϊκούς μου συνεργάτες.

Τέτοιες στιγμές, νωρίς (αργά;) τα ξημερώματα, βλέπω καθαρά τη διπλή ζωή που χρόνια τώρα ζω. Πανεπιστήμιο και μουσική. Μουσική και πανεπιστήμιο. Δε λέω, μ’ αρέσουν και τα δυο, κι η ζωή μου είναι μουσική. Με γεμίζει που τη ζω σ’ όλες τις πλευρές της: στο studio, στη σκηνή, στο club, στο πανεπιστήμιο. Μ’ αρέσει που είμαι ενεργός στη βιομηχανία και αυτό ενημερώνει τα όσα διδάσκω. Αλλά και το πανεπιστήμιο μου δίνει την ευκαιρία να δω αυτά που κάνω μέσα από αναλυτικό πρίσμα. Μόνο άμα διδάξεις, λένε, μαθαίνεις κάτι πραγματικά. Κι είναι αλήθεια, μόνο όταν μπω στη διαδικασία να αναλογιστώ πώς είναι να μην ξέρεις κάτι για να το εξηγήσω, μόνο τότε βάζω σε τάξη τη λογική μου για να κατανοήσω κι ο ίδιος για ποιο λόγο κάνω πράγματα στην τέχνη – στο studio ή στο χαρτί.

Είναι αυτές οι στιγμές που ξαποσταίνεις και βλέπεις τι σου συμβαίνει. Μετά το διάλειμμα της Σαρδηνίας, οι λίγες μέρες στην Αγγλία είναι μέρες δουλειάς, περισυλλογής και αναλυτικού πρίσματος. Βλέπω καθαρά την έννοια “νεό κεφάλαιο” να με φλερτάρει. Βλέπω αλλιώς την Ελλάδα και την αστεία μουσική βιομηχανία της. Βλέπω αλλιώς τους συνεργάτες μου. Βλέπω αλλιώς τις εκφραστικές μου ανάγκες.

Συγκεντρώνεσαι τόσο φανατικά στο όνειρο, που καμιά φορά χάνεις το εύρος του. Είναι τέτοια η πόρωση για τη μουσική, που πέφτεις με τα μούτρα. Άλλα πρόκειται για αληθινό έρωτα, όχι για ενθουσιασμό. Είναι η Ιδέα που κάνει τα μάτια σου να λάμπουν, ακουμπάς το μουσικά όργανα και ο ήχος γεμίζει τα δάχτυλά σου, τα χέρια σου, τ’ αυτιά σου, την καρδιά σου… Και αφηγείσαι με ήχο όλα αυτά που νοιώθεις.  Προσπαθείς να μεταφράσεις τη διάθεσή σου με μελωδίες, με μοτίβα. Είναι σαν την ανάγκη να εκπνεύσεις. Κι αρχίζουν οι επιτυχίες, οι δίσκοι, οι συνεργασίες, κι έρχεται μια στιγμή που “πρέπει” να γράψεις ένα album, δεν το εκπνέεις στο ρυθμό σου. Όχι γιατί δεν μπορείς, ή γιατί δε θέλεις, ή γιατί έχασες την όρεξη γι’ αυτή την αυθόρμητη εκπνοή, αλλά γιατί αρχίζει να σε πνίγει επικίνδυνα η έννοια προθεσμία. Η οποία από μόνη της δεν είναι κακή – έχει ανάγκη ο άνθρωπος από όρια για να συγκεντρωθεί.  Αλλά όταν η λεπτή ισορροπία των δύο ζωών αρχίζει να πλημμυρίζεται από προθεσμίες, δε θες να νοιώσεις σα ζογκλέρ που κινδυνεύει να χάσει τις μπάλες – ειδικά την μπάλα της μουσικής.

Και το διάλειμμα μ’ έκανε να συνειδητοποιήσω πως βρίσκομαι σε σταυροδρόμι. Αύριο έχω συνάντηση στο πανεπιστήμιο σχετικά με το συμβόλαιο που θα συνοδεύσει τη μόνιμή μου έδρα. Πόσο δεσμευτικό θα είναι; Θα έχω αρκετές ώρες για τη μουσική; Μήπως ακόμα ζω όνειρα άλλων, ενώ θα ‘πρεπε να τα πετάξω όλα και να ζήσω το δικό μου; N’ αφοσιωθώ στο όνειρο τώρα που είναι πραγματικότητα; Μήπως κρατάω απλά μια συνετή ισορροπία επιβίωσης. Γαμιέται η σύνεση. Rock n’ roll. Θα τη βρω την άκρη. Πάει 6 το πρωί κι έχω μια διαφήμιση να ηχογραφήσω. Για την 1η μου συναυλία στο Λονδίνο. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο κεφάλαιο. Όπως και το κεφάλαιο περί εμπιστοσύνης στους μουσικο-βιομηχανικούς μου συνεργάτες. Αυτοί ξέρουν ποιός είμαι; Σαν άνθρωπος; Σαν καλλιτέχνης; Ποιές είναι οι εκφραστικές μου ανάγκες; Ή αποτελώ απλά μια επένδυση. Όπως είπα, ένα άλλο, μεγάλο κεφάλαιο…